Perz właściwy – nazywany również perzem pełzającym, korzenicą, osoczem, psią paszą, psią trawą, psim zębem Jest wieloletnią trawą rozłogową, dorastającą do wysokości 30-150 cm, występującą we wszystkich uprawach polowych. Ponadto jest gatunkiem zasiedlającym ugory, odłogi i tereny nieużytkowane rolniczo oraz pospolitym chwastem sadów i ogrodów. Kwitnie od czerwca do lipca. Kłącze błyszczące, żółtawe, jasnobrunatne lub żółtawobrunatne o grubości 2 do 3 mm. Międzywęźla długie do 6 cm są podłużnie bruzdowane i puste w środku. Na przekroju poprzecznym węzłów widoczny jest żółtawy rdzeń.

Skład chemiczny

Kłącze zawiera fruktan – trytycynę (5-20%), monocukier – D-fruktozę (3%), inulinę, mannit, agropyren, inozyt, glukowanilinę, azotan potasu, krzemionkę, wit. C – 150 mg/100 g, związki proteinowe -9%, olejek eteryczny – 0,01-0,05%, karoten, kw. glikolowy, kw. glicerynowy i inne.

Surowcem, który wykorzystywany jest w kuchni są młode kłącza i podziemne pędy, które można jeść (po 2-3 krotnym wypłukaniu) na surowo (jednak nie więcej jak 20 g dziennie, gdyż mogą powodować biegunki), po ugotowaniu lub można je dodawać do surówek, sałatek i zup jarzynowych. Z kłączy zmielonych na mąkę z dodatkiem kaszy i mleka można sporządzić pożywną zupę. Picie herbatki z wysuszonych kłaczy perzu przynosi ulgę mężczyznom cierpiącym na zapalenie gruczołu krokowego. W czasach średniowiecza świeży sok uzyskany z kłączy perzu był używany jako środek przeciwko pasożytom jelitowym, a także w leczeniu żółtaczki oraz innych dolegliwości związanych z wątrobą.

Głównym składnikiem czynnym znajdującym się w świeżo wyciśniętym soku jest inozyt, który działa korzystnie na pracę wątroby, zapobiega jej stłuszczeniu a ponadto powoduje redukcję poziomu cholesterolu oraz tłuszczów we krwi. Również herbatki sporządzone z suszonego kłącza perzu mają działanie moczopędne, hepatoprotekcyjne, przeciwmiażdżycowe odtruwające a także przeciwgrzybiczne i żółciopędne.

Kłącze można samemu zebrać Jest też sprzedawane w aptekach oraz  sklepach zielarskich. Kłącze zbiera się wiosną lub jesienią po bronowaniu pól (brony wydobywają kłącza na powierzchnię ziemi lub zgrabują je na skraj pola, co sprawia, że są łatwo dostępne dla zielarza), szybko myje pod bieżącą wodą, osusza w czystej ściereczce, rozkłada cienka warstwą i suszy na wolnym powietrzu lub w lekko ogrzanym piekarniku.

Jeden ze składników występujących w kłączach perzu czyli inulina jest szczególnie cenna dla człowieka. Inulina jest naturalnym biopolimerem roślinnym (wielocukrem zapasowym), zaliczanym do tzw. błonnika pokarmowego (prebiotyku), który nie podlega strawieniu w przewodzie pokarmowym lub może być wchłaniana tylko w bardzo niewielkim stopniu. Dzięki takim właściwościom inulina stanowi doskonałą pożywkę dla bakterii Bifidobacterium i Lactobacillus, które warunkują utrzymanie prawidłowej flory jelitowej człowieka.

Odchudzanie, a kłącze perzu:

Dzięki temu, iż perz zwyczajny posiada łagodne właściwości przeczyszczające i regulujące pracę przewodu pokarmowego, picie naparu z perzu z pewnością pomoże osobom odchudzającym się, zwłaszcza tym, które mają problemy z przemianą materii. Nie należy jednak przesadzać z piciem naparu z perzu – zalecana dzienna dawka to 1,5-2 szklanki odwaru.

Właściwości pielęgnacyjne perzu

Dzięki zawartości krzemionki, która działa ochronnie na skórę, sproszkowane kłącze perzu można dodać do domowej maseczki nawilżająco-odżywczej. Perz właściwy nie tylko wzmocni naturalną barierę ochronną cery, ale też zwiększy elastyczność skóry. Okłady nasączone naparem z perzu będą natomiast dobrym rozwiązaniem dla osób posiadających cerę tłustą.

Działanie wyciągów z perzu:

• odtruwają organizm (usuwają szkodliwe su­bstancje wewnątrz- i zewnątrzpochodne z organizmu);
• zabezpieczają wą­trobę przed stłuszczeniem;
• zmniejszają stężenie lipidów, w tym także cholesterolu we krwi;
• działają korzystnie na przemianę materii (działanie regulujące);
• pobudzają procesy utleniania w tkankach;
• regulują prace przewodu pokarmowego;
• uszczelniają i wzmacniają naczynia krwionośne;
• zapobiegają powstawaniu kamicy moczowej i żółciowej;
• opóźniają procesy starzenia się organizmu;
• działają moczopędnie, przeciwobrzękowo, przeciwmiażdżycowo, lekko przeczyszczająco, żółciopędnie i odkażająco.

Wskazania:

• wszelkie choroby skó­rne (np. łuszczyca, częste czyraki, trądziki;
• zaburzenia przemiany materii;
• otyłość;
• dermatoza około ustna, wy­pryski;
• choroby zakaźne;
• stłuszczenie i marskość wątroby;
• niewydolność wątroby;
• schorzenia trzustki, pęcherzyka żółciowego i nerek oraz dróg moczowych;
• zaburzenia trawienia;
• zaparcia;
• miażdżyca;
• wysoki poziom cholesterolu we krwi;
• cukrzyca;
• osłabienie;
• leczenie antybiotykami i sulfonamidami;
• zatrucia;
• zaburzenia hormonalne;

 

Przepisy z wykorzystaniem perzu właściwego:

INTRAKT

1/2 szklanki świeżych zmielonych kłączy zalać 250 ml alkoholu 40% o temp. wrzenia; wytrawiać 10 dni Następnie przefiltrować. Zażywać 3 razy dziennie po 5 ml.

ODWAR

3 łyżki kłączy zalać 2 szkl. wody i gotować 5 min następnie odstawić na 20 minut i przecedzić. Pić 4 razy dzienne po 100 ml lub 2 razy dziennie po 200 ml; niemowlęta ważące 3-4 kg – 8 ml, 5-6 kg – 10,7,-12,8 ml, 7-8 kg – 15-17 ml, 3-4 razy dziennie; dzieci ważące 10-15 kg – 21-32 ml, 20-25 kg – 42,8-53,5 ml, 30-35 kg – 64-75 ml, 40-45 kg – 85,7-96,4 ml, 50-55 kg – 107-117 ml, 3-4 razy dziennie.

Źródlo: Przepis Dr Różańskiego.

Mieszanka I:

Wskazania: obrzęki, wysięki okołostawowe, stany zapalne i zakażeniowe układu moczowego, kamica moczowa, krwiomocz, zaburzenia w wydzielaniu moczu, cukromocz; zatrucia, zaburzenia przemiany materii, choroby skórne i zakaźne; wszelkie choroby wątroby, żołądka, trzustki i pęcherzyka żółciowego.

• Kłącze perzu – 1 łyżka
• Ziele skrzypu – 1 łyżka
• Ziele rdestu – 1 łyżka
• Korzeń lub ziele mniszka – 1 łyżka
• Korzeń łopianu – 1 łyżka
• Liść brzozy – 1 łyżka
• Liść pokrzywy – 1 łyżka
• Ziele fiołka tr. – 1 łyżka
• Ziele glistnika – 1 łyżka
• Owoc jałowca – 1 łyżka
• Korzeń arcydzięgla – 1 łyżka
• Ziele połonicznika – 1 łyżka
• Liść borówki lub mącznicy – 1 łyżka
• Ziele (kwiat) wrzosu – 1 łyżka

Składniki bardzo starannie wymieszać. 3 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wody; gotować 4-5 minut; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 4 razy dz. po 100 ml lub 2 razy dz. po 200 ml; niemowlęta i dzieci – patrz odwar z kłączy perzu.

Źródlo: Przepis Dr Różańskiego.

Mieszanka II:

Wskazania: wiek podeszły i choroby z nim związane (miażdżyca, nadmiar cholesterolu, zawroty głowy, szum w uszach, zaburzenia sercowe, choroby skórne, metaboliczne, hormonalne, włosów, zaparcia itd.), choroby zakaźne.

• Kłącze perzu – 1 łyżka
• Ziele lub nasienie wiesiołka dwuletniego, albo dziwnego – 1 łyżka
• Ziele jemioły – 1 łyżka
• Ziele skrzypu – 1 łyżka
• Ziele lub kłącze kokoryczki – 1 łyżka
• Ziele lub korzeń mniszka – 1 łyżka
• Kwiat (liść) lub owoc głogu – 1 łyżka
• Ziele ruty – 1 łyżka

Wymieszać. 3 łyżki mieszanki zalać 2 szklanki wody; gotować 4-5 minut; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 4 razy dziennie po 100 ml lub 2 razy dziennie po 200 ml; niemowlęta i dzieci – patrz odwar z kłączy perzu.

Źródlo: Przepis Dr Różańskiego.